KANSER SALUR KENCING

Oleh

FUAD HADINATA YAACOB

APABILA mendengar kanser, pasti ada hati diulit resah. Ia masalah sejagat yang sehingga hari ini membunuh berjuta pesakit. Mengikut Statistik Kanser Global 2002, angkanya ialah 10.9 juta kes baru dan 6.7 juta kematian setiap tahun di seluruh dunia.

Pelbagai jenis kanser dikesan, tidak kurang juga dengan nama pelik atau tidak pernah didengar. Antara yang terkenal seperti kanser paru-paru, payu dara, perut, hati, usus, leukemia, serviks dan rektum, selain nasofarinks, kolorektal serta uterus.

Namun, hari ini adakah kita mengenali sejenis lagi kanser iaitu ureter. Ureter iaitu salur yang mengalirkan air kencing dari buah pinggang ke pundi kencing antara bahagian yang jarang diserang kanser.

Pertumbuhan kanser di bahagian itu perlahan dan ada ketikanya tidak memberi kesakitan, tetapi pada masa sama ia mampu merebak ke organ perkumuhan lain, sekali gus boleh mengundang risiko lain kepada pesakit.

Seperti dipaparkan dalam Medik TV semalam melalui laporan wartawan, Irin Putri Azmi, kanser ureter boleh memberi kesan lebih 90 peratus kepada pundi kencing dan dua ke lima peratus kepada buah pinggang.

Jika ia berlaku, pesakit mendapat beberapa simptom seperti rasa sakit di kanan atau kiri belakang badan serta pendarahan dalam kencing.

Pakar Bedah Urologi Hospital Pakar Damansara, Dr Rajeentheran Suntheralingam, berkata untuk mengenal pasti ketumbuhan atau saiz kanser ureter, pemeriksaan Intra Venous Urogram (IVU), biopsy dan CT scan dilakukan yang memberi gambaran keadaan sistem perkumuhan pesakit, lokasi ketumbuhan dan saiznya.

“Jika kanser ini kecil atau pada tahap satu atau dua dan kurang daripada satu sentimeter (sm) atau ureternya tidak tersumbat, lasetherapy akan dilakukan iaitu memasukkan ureteroscopy, lihat melalui kamera, masukkan laser dan musnahkan ketumbuhan itu.

“Selepas itu pemantauan perlu dilakukan sekurang-kurangnya tiga bulan sekali buat pemeriksaan bagi memastikan kanser ada lagi atau tidak,” katanya.

Beliau yang menjalankan pembedahan Nephroueterectomy ke atas penghidap kanser ureter, Loh Chee Ean, 66, berkata dalam pemeriksaan IVU, sejenis pewarna dimasukkan dalam urat darah pesakit yang meresap ke dalam buah pinggang.

Katanya, pewarna itu berfungsi melihat keadaan buah pinggang atau ureter pesakit dan dalam kes Loh, buah pinggang kiri dikesan mengalami bengkak dan tersumbat berbanding buah pinggang kanan.

“Saluran ureter pesakit ini tersumbat apabila pewarna tidak mengalir ke pundi kencing. Untuk melihat lebih jelas, saya guna cystoscope dengan kamera masuk ke pundi kencing dan ureteroscope ke ureter.

“Di sini saya dapati ada ketumbuhan. Biopsy dibuat dan hasilnya dihantar ke makmal patologi. Kemudian tiub kecil dimasukkan ke buah pinggang tadi untuk sementara waktu bagi membolehkan air kencing daripada buah pinggang mengalir ke pundi kencing,” katanya.

Menurutnya, selepas empat hari ujian biopsy dijalankan, patalogi mendapati Loh menghidap kanser ureter dan untuk mengatasinya, beliau perlu menjalani pembedahan membuang bahagian dijangkiti iaitu buah pinggang kirinya serta sedikit pundi kencing yang mengelilingi ureter.

Dalam pembedahan itu, ia dilakukan secara laparoskopi menggunakan kamera dan alat khas yang diubahsuai daripada alat pembedahan konvensional bagi pengendalian dari luar badan.

Sebelum itu, Loh ditempatkan pada kedudukan mengiring bagi prosedur pembuangan buah pinggang. Satu insisi (pengelaran) kira-kira satu sm dibuat di atas pusat sebagai laluan memasukkan kamera dan peralatan khas tadi.

Pada masa sama, gas karbon dioksida dimasukkan bagi mengisi ruang abdomen, sekali gus menjadikan kawasan pembedahan mudah dilihat.

Selepas itu, dua tebukan bersaiz satu sm dibuat dengan tujuan sama. Melalui bantuan kamera khas, tebukan tidak mencederakan organ dalaman.

Dr Rajeentheran berkata, sebelum proses pembuangan buah pinggang dilakukan, salur darah dan arteri yang mengalirkan darah ke buah pinggang perlu dihentikan. Ia dijalankan dengan menggunakan stapler khas yang menghalang pengaliran darah.

Selepas itu, buah pinggang diasingkan daripada usus dan lekatan lemak secara laparoscopy sebelum ureter dan buah pinggang dibuang melalui insisi lain.

“Salur darah perlu dilekapkan bagi mengelak berlakunya pendarahan yang banyak ketika pemotongan dijalankan. Selepas buah pinggang berjaya dipotong, satu insisi kecil dibuat pada bahagian ari-ari sepanjang enam sm untuk mengeluarkannya,” katanya.

Menurutnya, pembuangan satu buah pinggang tidak akan menjejaskan fungsi badan pesakit, malah sudah terbukti seseorang itu mampu hidup walaupun dengan hanya setengah buah pinggang.

Sebelum itu, katanya, bahagian pundi kencing yang mengelilingi ureter turut dipotong bagi memudahkan proses pembuangan dijalankan.

Bagi memudahkan proses pembuangan air kencing pesakit, satu saluran kencing sementara digunakan sehingga luka pembedahan pada pundi kencing pulih sepenuhnya.

Pembedahan bermula kira-kira jam 7 pagi itu mengambil masa kira-kira lima jam. Sambil menunjukkan buah pinggang, ureter dan pundi kencing yang dibuang, Dr Rajeentheran berkata, pemeriksaan awal mendapati ureter tersekat akibat pertumbuhan sel kanser pada bahagian berkenaan.

Katanya, pembuangan itu dapat mengurangkan kemungkinan barah merebak ke bahagian badan lain.

“Jika pesakit ada kanser uterer, 40 hingga 60 peratus dia boleh dapat kanser pundi kencing pada masa akan datang. Dalam kes ini, pesakit perlu dipantau. Misalnya, kita akan buat cystoskopi dengan memasukkan satu alat dalam pundi kencing bagi satu jangka masa bagi memastikan pesakit tidak mendapat kanser pundi kencing,” katanya.

Selepas tiga hari menjalani pembedahan, Loh dibenarkan pulang kerana kaedah itu terbukti membantu pesakit pulih lebih cepat berbanding pembedahan terbuka.

Loh dibenarkan mengambil semua jenis makanan dan tidak terikat dengan pantang larang walaupun badannya berfungsi dengan satu buah pinggang.

“Bila doktor memberitahu saya ada kanser, saya takut tetapi keluarga banyak memberi sokongan sehingga saya berani melawannya dan dapat hidup lebih lama.

Saya harap pesakit kanser tidak takut melakukan pembedahan kerana teknologi hari ini sudah maju. Banyak doktor terlatih dan berpengalaman di negara kita,” katanya.

Sementara itu, menurut Dr Rajeentheran, kanser uterer berpunca daripada faktor merokok, pekerjaan, terutama mereka yang terbabit dalam industri getah dan kilang pewarna.

“Sebenarnya, mudah untuk mengelak mendapat kanser ini, iaitu tidak merokok,” katanya.